Kippenvel bij tropische temperaturen

Afgelopen weekend waren we van plan om rustig te wennen aan het Afrikaanse ritme en even bij te komen van de drukke tijd die we allebei hebben gehad de afgelopen weken. We besloten daarom om niet terug te reizen naar de stad (Mwanza), maar gewoon ‘thuis’ te blijven, in Sengerema. Zaterdag begonnen we de dag, ondanks het weekend, toch even met een rondje in het ziekenhuis. Iris ging visite lopen op de NICU en prematuren afdeling samen met een nurse die een veelbelovende interesse toont in deze afdeling en al liet zien er ook talent voor te hebben. Het viel echter niet mee, het was er bomvol en helaas waren er ook heel wat slechte baby’s bij. In de drie dagen op rij dat Iris op de NICU was, overleed er iedere dag een baby. Dat hakt er wel in, vooral omdat het kindje dat op zaterdag overleed al 3 maanden was en zomaar plotseling, tijdens het voeden door mama, overleed. Het was ernstig ondervoed, de baby woog volgens het dossier minder dan bij de geboorte, maar de mama was enorm geschokt door het overlijden. Ze heeft lange tijd bij Iris uitgehuild, iets wat je niet in de koude kleren gaat zitten als dokter (en als mens). M’n nekharen gaan overeind staan als Iris dit verhaal later thuis verteld. Kippenvel bij tropische temperaturen.

Terwijl Iris druk was op de NICU, ging ik met Rian een aantal wonden verzorgen die dagelijks extra aandacht behoeven. De meeste wonden worden dagelijks verzorgd door “mama Safi” (=mama schoon), een speciale nurse die de hele dag in een kleine behandelkamer alle patiënten met wonden verzorgd. De arts schrijft dit voor, vervolgens betaald de patiënt (of zijn of haar familie) een bedrag aan het ziekenhuis en krijgen ze een stempel, waarna de patiënt zich dagelijks mag melden bij mama Safi. Het bankje voor haar kamertje vult zich al vroeg op de ochtend met allerhande patiënten van de afdelingen, niet lang daarna aangevuld door een gordijn van vliegen. Zonder overdrijven. Het is namelijk wel andere koek dan de gemiddelde wond die in het Nederland wordt behandeld. In het Slingeland kijken we soms al op van ernstig verwaarloosde en daarmee indrukwekkende wonden, doordat de echte Achterhoeker niet snel klaagt en ‘het eerst wel even aanziet’. Hier gaat daar nog een schepje bovenop. Je gaat namelijk pas naar het ziekenhuis als het echt niet meer gaat en dat betekent vaak dat het kleine wondje waar je al die tijd mee doorgelopen hebt, inmiddels al een ernstige ontsteking is, soms zelfs tot in het onderliggende bot. Waardoor je bij een jonge gast nu dwars door zijn bovenbeen kan kijken, omdat een groot deel van het weefsel door de infectie verdwenen is en een deel van het bot verwijderd moest worden. Of je wordt gegrepen door een krokodil en hebt over je hele lichaam scheurwonden, waaronder een diepe op je arm met het versplinterde bot er blootliggend middenin. Of je hebt AIDS en je lichaam komt onder de huidafwijkingen te zitten, maar met name je voeten, welke veranderen in een soort “olifantenpoten” (sorry ik kan het niet anders omschrijven), vol met gezwellen en wonden. Of je hebt kanker die zich naar buiten vreet, bijvoorbeeld in de genitale regio, waardoor er waar vroeger een penis en scrotum zaten, nu niets dan een krater zichtbaar is met in het midden een klein “tuitje” (de urineleider) waaruit je urine druppelt.. Deze wonden maken indruk. En deze mensen hebben hulp nodig van de dokters hier, soms om ze te genezen en soms om het leed te verzachten. Want kanker in dit stadium is niet te genezen, evenals de huidafwijkingen bij een gevorderde AIDS. Ook niet in Nederland. Maar je kan wel de wonden dagelijks schoonmaken, proberen wat van de geur te laten verdwijnen en de vliegen minder kans geven door goed te verbinden. Tegen alle verwachtingen in knappen sommige patiënten dan zelfs op, zoals de toch al wat oudere, maar nog vitale krokodillen-man. Dagelijks bijt hij op zijn tanden als de waterstofperoxide uit zijn medicatieflesje, aangelengd met wat steriel water, zijn diepe vleeswonden schoonbruist. Maar de wonden laten overal mooi roze weefsel zien en geen aanwijzingen voor pus of andere tekenen van infectie, dus als dit zo doorzet kan het volledig genezen. Dan kunnen de metalen pennen die zijn arm nu uitwendig stabiliseren na verloop van tijd verwijderd worden en de arm in het gips gezet, zodat de botten ook verder de kans krijgen te herstellen. Het mag een wonder heten dat hij de aanval overleefd heeft, maar misschien wel nog meer dat hij zijn arm heeft kunnen behouden en geen ernstige bloedvergiftiging heeft opgelopen. Inmiddels zorgt Rian al 3 weken voor hem en ziet ze hem langzaam opknappen. De komende week, als Rian afwezig is, zal ik haar taak overnemen. Met enige verbazing over dit fraaie stukje tropengeneeskunde verzorg ik samen met Rian de wonden en verbinden we de arm weer met de windsels die zijn familie netjes uitgewassen heeft. In theorie zou ik nooit geloven dat dit mogelijk zou zijn, zeker hier met maar beperkte middelen voorhanden, maar in de praktijk lijkt het toch te gebeuren. Kippenvel bij tropische temperaturen!