De blog die niemand nog verwacht had

Zo schrijf je 2 blogs in één weekend en zo is de zin om te typen ineens ook weer helemaal verdwenen. Tussendoor heb ik wel steeds wat korte stukjes geschreven in de notities op mijn telefoon, meer als een soort dagboek en eigenlijk steeds met de intentie om het later samen te voegen tot een verhaal. Dat kwam er steeds maar niet van, dus ik had me er bij neergelegd dat ie er niet meer van ging komen. Toch is het ook weer zonde om dat niet te doen, zeker omdat iedereen graag wil weten hoe we het gehad hebben. En als je dingen opgeschreven hebt, scheelt dat ook weer een stuk vertellen... Dus ik offer me toch maar weer op voor een flinke typesessie, om er alsnog iets van een verhaal van te maken. Ik doe een poging het niet teveel van de hak op de tak te laten springen, maar het zijn wel echt losse stukjes. Ik ben in ieder geval onder de pannen de komende uren...

Het eerste weekend zijn we, zoals verteld, in Sengerema gebleven en hebben we ook gewoon op de zaterdag nog even gewerkt. Het is fijn om weer terug te zijn en voorzichtig weer de communicatie in het (medische) Swahili op te pakken. In de avond zijn we samen met Rian en twee van de coassistenten (de rest ging op safari) bij het enige echte restaurant dat Sengerema rijk is gaan eten, Goldstone. Bij dit hotel en restaurant zit je lekker in de grote tuin, wat met deze temperaturen geen straf is. Nadeel is wel dat de verlichting erg minimaal is, waardoor je vrijwel in het donker eet. Blijft bijzonder. Waar ze niet minimaal in zijn is het draaien met de volumeknop van de muziek, die staat op standje discotheek. Natuurlijk draaien ze hier de echte Tanzaniaanse ‘bongo flavour’ muziek, afgewisseld met voor ons ‘klassiekers’ van bijvoorbeeld Sean Paul en Jennifer Lopez van rond de millenniumwisseling. Je krijgt er spontaan zin om te dansen van. De menukaart is simpel; vis of kip, met chipsi (patatjes) of chipsi mayai (patatjes in een omelet). Met ketchup of pittige saus. Vlak voor het eten gebracht wordt, komt de serveerster langs met een grote bak en een kan warm water plus een flesje zeep, zodat je je handen kan wassen. Geen overbodige luxe, want het eten komt op schalen en je eet met je handen. Gaat ook niet anders bij vis die je moet plukken en kip die je van de botjes moet eten. Back to basics, maar dat is gelukkig geen probleem voor ons.

Die zondag begonnen we de dag goed met een luxe ontbijtje, iets waar ik in Nederland zelden tijd voor vrij maak, maar hier wel erg van geniet. Op ‘normale dagen’ eten we hier zelfgebakken brood van mama (of een uit NL meegenomen cracker) met avocado en een gekookt eitje. Of puur natuur gemalen pindakaas, zonder allerlei fabriekstoevoegingen, heerlijk! Nu we in het weekend wat meer tijd hadden, pakten we uit met bananenpannenkoekjes met gebakken ananas en verse passievruchten erbij. Heel ‘instagram- waardig’, al vonden we zelf. Sowieso genieten we hier allebei met volle teugen van het eten. Mama Saidi is een koningin in het verzinnen van maaltijden, we hebben in de weken dat ze voor ons gekookt heeft, maar 1 keer iets voor de tweede keer gegeten. En zelfs die spaghetti was dan wel weer iets anders klaargemaakt. Ze kookt, deels op ons verzoek en deels omdat het hier normaal is, vooral vegetarische gerechten en ik vind het bijzonder knap wat ze iedere keer weer maakt met de middelen die er hier voorhanden zijn. Ik denk dat haar mond open zou vallen van ongeloof als ze onze Albert Heijn zou zien, met alle pakjes, zakjes en voorgesneden groentes.. We eten tussen de middag de warme maaltijd, iets wat ik in Nederland niet snel doe, maar wat me hier prima bevalt. In de avond eten we meestal de kliekjes van tussen de middag, aangevuld met wat extra groente en fruit. We koken en bakken ook veel zelf, zo hebben we een heerlijke lasagne met aubergine gemaakt (kost je een paar uur werk maar dan heb je ook wat), bananenbrood gebakken en meerdere heerlijke stoofschotels en groenteschotels uitgevonden. Thuis toch ook maar weer eens doen!

Heerlijk om daar weer eens de tijd voor te hebben: uitgebreid koken en daarna er samen van genieten. In de avond gaan we namelijk liever niet meer op pad, want hoewel het misschien niet heel gevaarlijk is, voelt het toch beter om het niet te doen. Dus vullen we onze tijd met eten maken, het kijken van een serie die we opgeslagen hebben op onze laptops en lezen. Het weekend bestaat zelfs uit de hele dag niets anders doen dan dat. Even wennen, die overgang van onze drukke levens met lange werkdagen en uitpuilende to do lijstjes naar even helemaal niks. De eerste dagen werd ik er zelfs onrustig van, omdat ik steeds het gevoel had iets te moeten doen. Later was het vooral erg fijn kan ik zeggen. Ik heb al 4 dikke boeken uit, plus een heel aantal artikelen die al tijden op de leeslijst stonden. Heerlijk! Vooral als de stroom dienst weigert blijft er weinig anders over om te doen dan lezen, zo in het donker. Eten in het donker hadden we al geoefend bij Goldstone, maar koken bij het licht van de zaklamp van je telefoon is trouwens ook een nieuwe ervaring. Dan kom je soms echt even handen te kort. Tot we een handige ontdekking deden! Als vrouw zijnde kun je namelijk een extra functie geven aan je bh, door daar je telefoon klem achter te zetten. Met nét het lampje over de rand van je shirt. Sorry voor dit misschien ietwat te intieme detail, maar de volgende keer dat je geen hoofdlampje paraat hebt, denk dan aan mij dames en je zit gebakken ;-)

Toen we in onze tweede week dachten dat de stroom weer eens was uitgevallen, bleek er echter een ander probleem gaande. Ons tegoed was op. Het systeem werkt hier namelijk zo dat je niet achteraf betaald voor de stroom die je verbruikt hebt, zoals thuis, maar dat je vooruit moet betalen. Dus stuurde de behulpzame klusjesman ons naar de markt om letterlijk ‘een beetje stroom te gaan kopen’. Het moet niet gekker worden. Dit is Afrika!

Uit bovenstaand verhaal valt wel af te lezen dat we deze trip een stuk meer vrije tijd hadden dan toen we hier als coassistenten waren. We voelen ons bijna schuldig omdat iedereen denkt dat we hier 24/7 aan het werk zijn, terwijl dat in de praktijk (gelukkig!) helemaal niet hoeft. Het ziekenhuis reilt en zeilt een stuk soepeler dan we gewend waren en over veel dingen zijn we heel positief verrast. Er lopen veel meer dokters rond, veelal ook echt betrokken bij hun patiënten. Ze geven meer adviezen en uitleg in plaats van alleen een behandeling voor te schrijven en besteden meer aandacht aan onderwijs. Ook proberen ze patiënten waar nodig zelfs te overtuigen naar het grote ziekenhuis te gaan voor een behandeling, met de uitleg dat het misschien om veel geld gaat, maar dat een mensenleven toch echt wel meer waard is. Dat vond ik toch wel bijzonder fijn om uit de mond van deze lokale arts te horen. Eindelijk!

Ons tweede weekend brachten we door in Mwanza. Op zaterdag ochtend vertrokken we met de bus vanuit Sengerema naar de veerboot. Dat was nog een avontuur op zich, want zodra je op het marktplein komt beginnen er mannen (jongens) tegen je te schreeuwen waar je naar toe moet. Terwijl ze nog niet eens weten waar je heen wil.. we besloten voor de bus te gaan waar daadwerkelijk kamanga (waar de veerboot is) op stond en waar nog plek was om te zitten. Dat betekende dus ook dat we nog moesten wachten, want de bus vertrekt pas als ie echt vol geladen is. Er gingen naast tientallen mensen zelfs een halve bananenboom mee, plus een paar kippen. Ergens halverwege werd er wat geschreeuwd en moest iedereen die in het gangpad stond door de knieën zakken. Net als vroeger, toen we op schoolreis waren en terug kwamen bij de school en ins verstopten voor onze ouders... Een paar honderd meter verder mocht iedereen weer gaan staan. Politie controle voorbij, we sjezen weer verder.. Afrika! Natuurlijk kwamen we nét te laat aan bij de boot, het schijnt dat Iris daar een negatieve invloed op heeft, dus parkeerden we ons in de wachtruimte. Grappig dat we in Nederland bij een vertraging van 10 minuten al pissig worden op de NS of busmaatschappij en we hier rustig 40 minuten wachten zonder ons druk te maken. Helemaal zo gek nog niet, die relaxte leefstijl hier. De rest van die zaterdag liepen we door Mwanza, op zoek naar bepaalde medicatie die Marie José graag wilde hebben en bij ons in sengerema niet verkrijgbaar was. We hebben álle duka la dawa’s (soort apotheken - letterlijk: winkels voor medicatie) gehad, maar zijn maar deels geslaagd. Wél slaagden we in het scoren van een lekkere appel (gek dat je daar toch zin in krijgt ondanks het heerlijkste tropische fruit hier), wat kruiden voor zowel hier als thuis en vonden we broccoli en pompoen. Daar gaan we van smikkelen de komende week! In de avond aten we bij het resort waar we als co’s altijd gingen zwemmen en eten, Tilapia. Beroemd om de heerlijke beef sizzlers en de Indiase keuken, met als topper de vegetarische curry met cashew noten en paneer kaas. Natuurlijk compleet met garlic naans. Tripje down memory lane, want hier brachten we bijvoorbeeld een deel van onze kerst in 2015 mee door, gelukkig nog net zo lekker! De volgende dag ploffen we bij het zwembad. Niet eerlijk als heel Nederland in de sneeuw zit he...

In het ziekenhuis zijn ook op facilitair gebied inmiddels een aantal mooie verbeteringen gedaan. Zo is er schoon water te tappen uit een kraan, dat je zonder het eerst te hoeven koken direct kan drinken. Een uitkomst voor alle patiënten en hun families. Verder zijn van de containers die in de afgelopen jaren zijn gebracht ondertussen nieuwe gebouwen gemaakt met meerdere functies. Zo zijn er nieuwe kantoren voor de administratie en is er een groot lokaal dat kan worden gebruikt voor onderwijs. Heel handig en efficiënt dus. En er zit zelfs een airco in gebouwd, dus het is gewoon luxe te noemen! Een oase in het soms stikhete weer. Inmiddels staat de volgende container alweer bijna volledig gevuld en wel klaar in Nederland, evenals het bouwplan voor de bestemming nadien hier al klaar ligt. In die container zullen ook de zuurstof concentrators vervoerd worden die ik helaas thuis moest laten toen ik begon aan deze trip. Als de papieren niet ver vooraf geregeld waren, was de kans te groot dat de overheid ze in beslag zou nemen. Dat zou zonde zijn natuurlijk.. Inmiddels zijn wél de anesthesie apparaten waar al meerdere jaren voor gespaard werd aangeschaft bij een bedrijf hier in Tanzania (waarmee ook de lokale economie gestimuleerd wordt, dus dubbel zo goed!) en in gebruik genomen. Patiënten kunnen nu goed gemonitord worden tijdens een ingreep, bijvoorbeeld de zuurstof spanning in het bloed en de hartslag worden continu gecontroleerd. Ze zijn dat hier alleen nog niet zo gewend. Regelmatig tref je op de gang behoorlijk snurkende patiënten zonder enige controle aan, die een flinke dosis ketamine hebben gekregen voor bijvoorbeeld het schoonmaken van brandwonden of weghalen van een abces en daar hun roes van uitslapen. Niet voor te stellen bij ons.. Het mooie van de nieuwe apparaten, is dat er gebruik kan worden gemaakt van ‘slaapgas’ om patiënten in slaap te brengen, in plaats van door medicijnen via het infuus. Zo kunnen kinderen met een kapje in slaap gebracht worden én snel weer worden bijgebracht (zodra je het gas uit zet), zodat ze niet eerst een infuus hoeven te krijgen (dat kun je snel doen zodra ze slapen) en niet onnodig lang onder narcose zijn. Fraaie vooruitgang!

Ik heb veel meegeholpen op de wondzorg kamer, deels omdat er héél veel werk in is en deels omdat ik zo de nieuwe wondzuster iets van mijn in het afgelopen jaar opgedane kennis kon overbrengen (met dank aan Susan Lemson en de dames van het wondcentrum Slingeland!). Naast noodzakelijk vind ik de wondzorg ook gewoon erg leuk om te doen en Beatrice (zoals de nieuwe mama Safi eigenlijk heet), had er samen ook wel schik in. Getuige de bijgevoegde foto, gemaakt op de laatste werkdag samen (haha). In onze eerste week vonden we in de opslag nog een volle doos met wondverbandmiddelen (voor de kenners: alginaten) die onder een dikke laag stof stond. Daar kon mama Safi niks mee, want ze had geen idee wat het was en waarom het zou kunnen helpen. De wondzorg wordt hier ook niet gedaan met middelen van het ziekenhuis, op de gewone gesteriliseerde gazen na dan, maar met middelen die de mensen eerst moeten kopen in de apotheek. In het begin moest ik wel even wennen aan dat systeem hier. Het buitenste verband, als ze dat al kunnen betalen, geef je namelijk weer mee aan de patiënt / familie zodat ze het kunnen wassen en daarna weer hergebruiken. Dit ondanks de groen/gele/bruine en stinkende smurrie die er op zit, waar je de vliegen af moet slaan. Bij een patiënt trof ik zelfs een paar dikke, vette maden in de wond aan. Geen grap! En toen beweerde de zoon ook nog dat het verband gister écht gewisseld was. Ja hoor.. Dat is dus wel even wat anders dan wij gewend zijn in Nederland. Tegelijkertijd heb ik ook hier weer dingen geleerd om mee te nemen naar mijn werkzaamheden thuis. Zo heb ik hier hele vieze, geïnfecteerde wonden zien genezen zonder dure verbandmiddelen of langdurige antibiotica, met alleen dagelijks reiniging met iets verdunde waterstofperoxide en daarna een lik jodiumzalf.. Dan moet je de patiënt wel op een houtje laten bijten, want fijn is het niet..! Je ziet het schuimen en het wordt heel heet, volgens mij moet het echt vreselijk branden.. Wat een bikkels hier zeg! Vooral de kinderen en tieners met botontsteking, die deze helse pijnen dagelijks moeten ondergaan, hebben indruk op me gemaakt. Daar kan onze verwende jeugd nog wat van leren! Ook wist ik al dat het gebruik van honing wonderen kan doen op wonden, omdat het de groei van bacteriën remt en zorgt voor een goed ‘groei milieu’ voor de weefsels. In onze westerse wereld wordt deze kennis gebruikt door de farmaceutische industrie door honing verbanden te maken. Hier koopt de familie van de patiënt een fles honing op de markt (meestal verpakt in een lege fles konyagi - de lokale alcoholspecialiteit die lijkt op een soort gin) en wordt de honing er door mama safi op gesmeerd, met een gaasje en een plakbandje erover. En ik heb met eigen ogen gezien: het werkt. Dankjewel, moeder natuur. En mama safi natuurlijk..

Op de NICU is het niveau nog wel erg afhankelijk van de verpleegkundige van dienst op dat moment, maar het grootste deel van de tijd wordt er hard gewerkt en gebeuren er adequate dingen. Ook is de doorloop vanaf de verloskamers al een stuk beter en worden kindjes met een slechte start snel naar de NICU gebracht, in plaats van op het aanrecht te blijven liggen. Fijn om te zien! Toch blijft het, voor mij, nog steeds een heftige afdeling. Op de een of andere manier is er altijd een kindje dat het niet goed doet als ik er ben, bijvoorbeeld om Iris op te halen voor de lunch of wanneer ik zelf even een momentje van pauze heb. Omdat ik vrij weinig weet van zieke baby’s, moet ik Iris er dan bij halen om te vragen of mijn vermoeden klopt. Maar een kind dat grauw en blauw ziet, dat betekent eigenlijk gewoon foute boel. Terwijl Iris druk bezig was om een gupje van amper een kilo te installeren die we kort daarvoor bij een keizersnede geboren hadden zien worden bij ongeveer 28 weken, vond ik in een hoekje zo’n stille, blauwe baby. Volgens zijn status had hij een paar uur daarvoor een slechte start gehad, maar het leek er meer op dat hij nooit echt op gang gekomen was. De meter gaf een hele lage zuurstofspanning in zijn bloed aan, zijn hartslag leek normaal te zijn. Misschien was de meting niet helemaal betrouwbaar, maar zijn kleur verraadde dat het niet goed ging. Kort daarna kwam Iris meekijken en was de meting nog weer wat verder achteruit gegaan. Ook begon het hartje langzamer te slaan, een slecht teken. Ik wist het eigenlijk al, maar ik hoopte stiekem dat Iris er nog anders over zou denken, dat het aan mijn beperkte baby-kennis zou liggen. Terwijl ze zei dat deze baby het niet zou gaan halen, besloot ik om dan maar het enige te doen waar ik me wel mee nuttig kan maken op de NICU: een beetje liefde geven. Want terwijl de moeder ergens anders in het ziekenhuis nog lag bij te komen van haar keizersnede, lag deze baby moederziel alleen. En dood te gaan. Met de baby strak tegen me aan voelde ik dat hij rustiger werd en steeds minder vaak naar adem hapte. Mn telefoon trilde in mijn zak en ik wist dat het Rick was die belde, ik had hem al even niet gesproken en ik keek er naar uit om hem te zien en horen via FaceTime. Maar nu kon dat wachten. Even schoot er door me heen hoe dit moet zijn als het om je eigen kind gaat. Mijn hart deed al pijn voor dit kleintje, laat staan... Toen we even later naar huis liepen vroeg Iris of ik oké was. Zij weet als geen ander hoe dit is. Ik zei dat het wel ging, dat dit natuurlijk ook niet de eerste keer was. Stoer gezegd, maar zo werkt het natuurlijk niet. Die nacht heb ik dat geweten..

Ik ben daarom heel blij om te zien dat de documentaire ‘Ieder kind verdient een naam’ van Milou en Denise zo’n enorm succes geniet. Want wat is het belangrijk dat we dat wat hier opgebouwd is, duurzaam kunnen maken en behouden! En hopelijk zelfs nog wel verder uitbreiden en verbeteren. Want zoals Edward, één van de toppers uit ‘team NICU’ heel lief tegen Iris zei: “I want to learn more and more so I will be able to save every baby that comes here”. Wat is er mooier dan daar samen naar te streven?

Uiteindelijk typ ik dit laatste stukje in de trein van Brussel naar Den Bosch. De reis is voorspoedig voorlopen, maar ondanks dat zijn we toch al sinds gisterochtend onderweg. Onze laatste dag hebben we onze tassen veilig gesteld bij een hotel en zijn we Stone Town gaan verkennen. We zijn hier eerder geweest, maar hebben toen zeker niet alles gezien. Na eerst te hebben genoten van lekker Italiaans ijs, barst er een tropische bui los en zijn we nat tot op het bot. Een uur later is alles weer droog. Dat is het voordeel aan Afrika! We besluiten de slaven kamers en de bijbehorende tentoonstelling te bezoeken, iets waar we vorige keer niet geweest waren. Poeh, best wel indrukwekkend dat deze ellende nog maar iets meer dan 100 jaar geleden plaats vond. Natuurlijk wisten we wel dat dit gebeurd was, maar met dit niveau van details erbij verbazen we ons toch weer over de wreedheid van de mensheid. Met een naar gevoel lopen we naar buiten. Even van ons af schudden dit, want het is tijd om aan de terug weg te beginnen en daar kunnen we beter positief in gaan gezien de lange tocht die ons wacht.. we vliegen eerst in een gedeukt metaalkleurig koekblik in krap 20 minuten naar Dar es Salaam, waar we een hotel hebben geboekt voor de wachttijd op onze vlucht naar Istanbul. Dat kan ik iedereen aanraden, want op dar es salaam is helemaal niets aan voorzieningen en dan duurt het wachten extra lang. Vraag maar aan Rick, dat was zijn langste nacht ooit denk ik.. Na een paar uurtjes slaap te hebben gehad, vielen de beide vluchten reuze mee en inmiddels zijn we weer op Nederlandse bodem. Straks komt Rick ook naar Den Bosch en gaan we lekker met z’n viertjes sushi eten en bijkletsen. Helaas betekent het voor Iris en mij ook weer afscheid nemen. Het was weer een prachtig avontuur samen, maar het thuiskomen is voor ons allebei toch ook wel erg fijn! Gelukkig komt er voor ons beide rustiger vaarwater, dus kunnen we wat vaker een date plannen. Of misschien wel een volgend tripje... ;-)

“Je bestemming is nooit een plek, maar een nieuwe manier om naar dingen te kijken”
- Henry Miller